Düzmece Mustafa Kimdir – Neler Yapmıştır

Düzmece Mustafa Osmanlı şehzadesi, (öl. 1422 ?). Yıldırım Bayezid’in oğlu. Babasının mirasında hak iddia ederek iktidar­daki kardeşi Çelebi Mehmet ve yeğeni Murad II’ye karşı harekete geçtiği için Düzme Mustafa, Düzmece Mustafa, Nâbeaid Mustafa diye anılmıştır. Bir söylentiye göre babasının ikinci oğlu, Süleyman ve 1 sa Çelebinin bü­yüğü; bir söylentiye göre de Süleyman, Mu­sa, İsa ve Mehmed’in küçüğüdür. Ankara bozgunundan (1402) sonraki hayatı- kesin­likle bilinmez.

 

Bu yüzden Osmanlı tarihçi­lerinin çoğunluğu onun varlığını bile ka­bul etmemişlerdir. Aslında Yıldırım Baye­zid’in öz oğullarından biri olan Mustafa Çe­lebi, ortaya çıktığı zaman devlet adamları ye halk tarafından benimsendi. Ona yakıştırılan adlar bir karşı propaganda olarak çıkarıldı. 1402’den önceki hayatı hakkında fazla bilgi yoktur. Hamit İli ve Teke sancağı kuvvetle­riyle 1402 Ankara savaşında Osmanlı ordu­sunun merkezinde yer aldığı biliniyor. Savaş J sonunda ortadan kayboldu. Bir söylentiye gö­re babası (Yıldırım Bayezid) ile birlikte esir düşmüş, Semerkant’a götürülerek 1405’te Ti­mur’un ölümü Üzerine serbest bırakılmıştır; bazı kaynaklar Bizans’a sığındığını, nakle­der. Serbest bırakılınca Karamanoğulları beyliğine bağlı Niğde’ye geldi. Osmanlılara düşman olan • İsfendiyar Bey ile ilişki kor­du. Onun çağrısı üzerine Kastamonu’ya git- ti. Buradan, Osmanlı imparatorluğunda dü­zenleyeceği ayaklanma için Bizans, Maca­ristan, Sırbistan ve Venedik’ten yardım iste­di. 1416’da Eflak’a giderek Rumeli’deki Türk kumandanları İle ilişki sağladı. Niğbolu mu­hafızı Cüneyt Beyden yardım vaadi aldı. Tesalya ve Selanik taraflarında faaliyete baş­ladı.

 

Çeşitli kaynaklar, Çelebi Mehmed ile karşılaşmaya cesaret edemeden İstanbul’a gittiğini belirtirler, imparator Manuel II’nin yardımını sağlayarak gemi ile Selânik’e çık­tı. Edirne’de padişahlığını ilân ettiği, üzerin­de Mustafa İbni Bayezid Han yazısı bulu­nan gümüş parayı bastırdığı (1419) biliniyor.

 

Sonra Tesalya ve Selânik’te yaptığı savaşta yenilerek veziri Cüneyd Bey ile Selânik’e sığındı. Bizans imparatoru teslim teklifini reddetti. Mehmed I ile Manuel arasındaki görüşmelerden sonra Mustafa Çelebi 900 bin akçe ödenek karşılığında hayatı boyun­ca salınmamak şartıyla Linini adasında, ve­ziri Cüneyd Bey de İstanbul’da Pammakaristos manastarında muhafaza altına alın­dı. Çelebi Mehmed’in ölümünden sonra Murad Il’nin osmanlı tahtına çıkmasıyla osmanlı bizans ilişkileri bozuldu ve bizans im­paratoru Manuel, Mustafa Çelebi’yi ser­best bırakarak Gelibolu’ya çıkmasını sağladı. Hürriyeti karşılığında vaat ettiği Kara­deniz ve Ege kıyılarını veremediği için im­paratorla bozuştu. Topladığı kuvvetlerle Aynaroz’a geçti- Burada Rumeli akın­cılarından Turhan Bey oğlu, Evrenosoğlu ve Gümlüoğlu ona katıldılar. Vardar Yenicesi’nden Serez’e geçti, adına para bastır­dı. Sonra törenle Edirne’ye girdi.

 

Emrindeki kuvvetlerin etkiliyle ona katılmak zorunda kalan Murad II’nin veziri Bayezid Paşa Cüneyd Beyin teşvikiyle öldürüldü. Edirne dönüşü Gelibolu kalesini tahkim et­ti. Murad II’nın Cenovalılarla anlaşmasıdan telâşa düşerek 17000 kişilik bir ordu ile Anadolu’ya geçti. Cenevizlilerin direnmelerine rağmen Lâpseki’ye geldi. Bu ilerlemeden endişelenen Murad II, Ulubad köprüsünü yıktırdı. Mustafa Çelebi, padişah yaptığı saldırıda Yeniçerilere yenildi. Taraftarlarından Minaloğlu Mehmed Beyin Rumeli beylerbey­liğine tayini Cüneyd Beye de İzmir beyliği­nin verilmesi üzerine desteksiz kaldı. Bu ümitsiz durumdan telâşa düştü, ordusunu bı­rakarak Edirne’den aldığı hâzinesiyle Eflak’a kaçarken söylentilere göre kendi adamların­ca yakalandı, Edirne’ye getirildi, kalenin bir burcuna asıldı. Başka bir söylentiye göre kurtularak Eflak’tan Kefe’ye gitmiştir. 1429’- da öldürülen sahte ‘Mustafa Çelebi’nin bu gibi söylentilerin varlığına dayanarak orta­ya çıktığı anlaşılmaktadır. Kanunî’nin bü­yük oğlu Mustafa’nın öldürülmesinden sön­ül ra da başka Düzmece Mustafa ortaya çıka­caktır.