
Düzmece Mustafa Osmanlı şehzadesi, (öl. 1422 ?). Yıldırım Bayezid’in oğlu. Babasının mirasında hak iddia ederek iktidardaki kardeşi Çelebi Mehmet ve yeğeni Murad II’ye karşı harekete geçtiği için Düzme Mustafa, Düzmece Mustafa, Nâbeaid Mustafa diye anılmıştır. Bir söylentiye göre babasının ikinci oğlu, Süleyman ve 1 sa Çelebinin büyüğü; bir söylentiye göre de Süleyman, Musa, İsa ve Mehmed’in küçüğüdür. Ankara bozgunundan (1402) sonraki hayatı- kesinlikle bilinmez.
Bu yüzden Osmanlı tarihçilerinin çoğunluğu onun varlığını bile kabul etmemişlerdir. Aslında Yıldırım Bayezid’in öz oğullarından biri olan Mustafa Çelebi, ortaya çıktığı zaman devlet adamları ye halk tarafından benimsendi. Ona yakıştırılan adlar bir karşı propaganda olarak çıkarıldı. 1402’den önceki hayatı hakkında fazla bilgi yoktur. Hamit İli ve Teke sancağı kuvvetleriyle 1402 Ankara savaşında Osmanlı ordusunun merkezinde yer aldığı biliniyor. Savaş J sonunda ortadan kayboldu. Bir söylentiye göre babası (Yıldırım Bayezid) ile birlikte esir düşmüş, Semerkant’a götürülerek 1405’te Timur’un ölümü Üzerine serbest bırakılmıştır; bazı kaynaklar Bizans’a sığındığını, nakleder. Serbest bırakılınca Karamanoğulları beyliğine bağlı Niğde’ye geldi. Osmanlılara düşman olan • İsfendiyar Bey ile ilişki kordu. Onun çağrısı üzerine Kastamonu’ya git- ti. Buradan, Osmanlı imparatorluğunda düzenleyeceği ayaklanma için Bizans, Macaristan, Sırbistan ve Venedik’ten yardım istedi. 1416’da Eflak’a giderek Rumeli’deki Türk kumandanları İle ilişki sağladı. Niğbolu muhafızı Cüneyt Beyden yardım vaadi aldı. Tesalya ve Selanik taraflarında faaliyete başladı.
Çeşitli kaynaklar, Çelebi Mehmed ile karşılaşmaya cesaret edemeden İstanbul’a gittiğini belirtirler, imparator Manuel II’nin yardımını sağlayarak gemi ile Selânik’e çıktı. Edirne’de padişahlığını ilân ettiği, üzerinde Mustafa İbni Bayezid Han yazısı bulunan gümüş parayı bastırdığı (1419) biliniyor.
Sonra Tesalya ve Selânik’te yaptığı savaşta yenilerek veziri Cüneyd Bey ile Selânik’e sığındı. Bizans imparatoru teslim teklifini reddetti. Mehmed I ile Manuel arasındaki görüşmelerden sonra Mustafa Çelebi 900 bin akçe ödenek karşılığında hayatı boyunca salınmamak şartıyla Linini adasında, veziri Cüneyd Bey de İstanbul’da Pammakaristos manastarında muhafaza altına alındı. Çelebi Mehmed’in ölümünden sonra Murad Il’nin osmanlı tahtına çıkmasıyla osmanlı bizans ilişkileri bozuldu ve bizans imparatoru Manuel, Mustafa Çelebi’yi serbest bırakarak Gelibolu’ya çıkmasını sağladı. Hürriyeti karşılığında vaat ettiği Karadeniz ve Ege kıyılarını veremediği için imparatorla bozuştu. Topladığı kuvvetlerle Aynaroz’a geçti- Burada Rumeli akıncılarından Turhan Bey oğlu, Evrenosoğlu ve Gümlüoğlu ona katıldılar. Vardar Yenicesi’nden Serez’e geçti, adına para bastırdı. Sonra törenle Edirne’ye girdi.
Emrindeki kuvvetlerin etkiliyle ona katılmak zorunda kalan Murad II’nin veziri Bayezid Paşa Cüneyd Beyin teşvikiyle öldürüldü. Edirne dönüşü Gelibolu kalesini tahkim etti. Murad II’nın Cenovalılarla anlaşmasıdan telâşa düşerek 17000 kişilik bir ordu ile Anadolu’ya geçti. Cenevizlilerin direnmelerine rağmen Lâpseki’ye geldi. Bu ilerlemeden endişelenen Murad II, Ulubad köprüsünü yıktırdı. Mustafa Çelebi, padişah yaptığı saldırıda Yeniçerilere yenildi. Taraftarlarından Minaloğlu Mehmed Beyin Rumeli beylerbeyliğine tayini Cüneyd Beye de İzmir beyliğinin verilmesi üzerine desteksiz kaldı. Bu ümitsiz durumdan telâşa düştü, ordusunu bırakarak Edirne’den aldığı hâzinesiyle Eflak’a kaçarken söylentilere göre kendi adamlarınca yakalandı, Edirne’ye getirildi, kalenin bir burcuna asıldı. Başka bir söylentiye göre kurtularak Eflak’tan Kefe’ye gitmiştir. 1429’- da öldürülen sahte ‘Mustafa Çelebi’nin bu gibi söylentilerin varlığına dayanarak ortaya çıktığı anlaşılmaktadır. Kanunî’nin büyük oğlu Mustafa’nın öldürülmesinden sönül ra da başka Düzmece Mustafa ortaya çıkacaktır.