Halit Ziya Uşaklıgil Hayatı ve Eserleri

Halit Ziya Uşaklıgil, ilk gerçek Türk romancısıdır (1866-1945).Tanzimat döne­minde Fransız edebiyatının çevirisi ve taklidi olarak başlayan Türk romancılığı, acemilik döneminden onunla kurtuldu.

İstanbul’da dünyaya gelen Uşaklı­gil, Türk ve Fransız okullarında öğ­renim gördü. Fransızcadan çeviriler yaparak genç yaşta yazı hayatına atıldı. İki arkadaşıyla birlikte İzmir’­de Nevruz adlı bir dergi çıkarmağa başladı (1884). iki yıl sonra, bir ar­kadaşıyla Hizmet adlı günlük bir ga­zete kurdu (1886).

ilk hikaye ve ro­manlarını bu gazetede yayınladı. 1893’te İstanbul’a gelerek Reji idaresi’nde kâtip oldu. 1896’da edebiyatı cedide topluluğuna katıldı. Meşruti­yetten sonra Dârülfünun’da (üniver­site), batı edebiyatı dersleri okuttu, bir ara sarayda mabeyn başkâtipliği yaptı, sonra gene üniversitedeki gö­revine döndü.

 

Sanatı ve eserleri:

H. Z. Uşaklıgil’in romanlarndaki gelişme, romantizmden gerçekçiliğe doğru bir çizgi izler. Yazar Fransız edebiyatı yoluyla batı gerçekçiliğini kavramış, konularını gözleme daya­narak ve kişileriyle olaylar arasında psikolojik açıdan tam bir bağıntı gö­zeterek tarafsız bir tutumla işlemiş­tir.Ama onun gerçekçiliği toplumsal bir gerçekçilik değildir. O genellikle kişisel mutluluk, özellikle de aşk ko­nusu üzerinde durmuş, bütün roman­larında bunları işlemiştir. îlk roman­larında evlilikten önceki romantik aşk ve hayal kırıklıklarını, daha son­raki olgun romanlarında yasak aşk, cinsel tutkular ve gerçek yaşamda görülen evlilik sorunlarını ele almış ve gerçekçi bir yöntemle deşmiştir.

Gerçek bir romancı olmasına rağ­men yazarın dili ve üslûbu çok süslü ve ağdalıdır. Yazar, halkın anlayama­dığı bu dili romanlarının yeni basımı sırasında sadeleştirmek gereğini duy­muştur.

 

Başlıca eserleri:

Romanları : Nemide-1889, Bir Ölünün Defteri-1889 , Ferdi ve Şürekâsı-1894,  Mai ve Siyah- 1897, Aşk-ı Memnu-1900,Kırık Hayatlar-1923.

Hkaye ve Öykü:  Bir Muhtıranın Son Yaprakları-1888, Bir İzdivacın Tarih-i Muaşakası-1888,Heyhat-1894, Solgun Demet-1901, Sepette Bulunmuş-1920, Bir Hikâye-i Sevda-1922, Hepsinden Acı-1934, Onu Beklerken-1935, Aşka Dair-1936, İhtiyar Dost-1939,  Kadın Pençesinde-1939, İzmir Hikâyeleri (ö.s.)-1950,

Oyun: Kabus-1918.
Anı: Kırk Yıl-1936, Sara ve Ötesi-1942,  Bir Acı Hikâye-1942.
Şiir: Mensur Şiirler-1889.
Deneme: Sanata Dair,-3 cilt- 1938-1955.