Kitap Değerlendirmesi: FATİH-HARBİYE / Peyami Safa Konusu

Neriman, Türk insanında batılılaşmanın ne derece yanlış anlaşıldığını göstermek için oluşturulmuş bir karakter. O, kafasında Doğu ve Batı kıyaslamasını yaparken , başlarda tamamen kendi kültürüne düşmanca davranmıştır. Bu sadece ona özgü olmayan, kendi kültürünü aşağı gören bir çok insandan sadece biri.

Fatih Harbiye Cumhuriyet zamanlarında bir genç kızın kendi kültürüyle Batı kültürünün çatışması içinde, kendini bulma çabasını çok iyi bir şekilde anlatıyor. Neriman’a göre Şinasi Doğu’yu, eskiyi temsil ediyor. Macit ise yeniyi ve Batı’yı. Şinasi’den kopamıyor (Doğu kültüründen) ama Macit’e de karşı koyamıyor(Batı’ya).

Dayısının kızları tarafından anlatılan Rus kızının intihar hikayesi onda büyük bir aydınlanma yaşatmıştır. Kendini anca o kız ile özdeşleştirdiğinde hata yaptığının farkına varır. Olayları ancak o zaman dışarıdan görebilir ve bu onda büyük bir tesir yapar. Aynı gün ailesine kendisinin bir alçak olmadığını, kalbini dinleyerek doğru yolu bulduğunu belirtir. Kahraman artık olması gerekeni geç kalmadan gerçekleştirmiştir. Artık o kendi kültürünün kıymetini, Doğu’nun düşündüğü kadar kötü olmadığını kabul etmiştir.

Romanda pek çok sembol Doğu ve Batıyı simgeliyor. Mekanlar(Fatih, Harbiye, Beyoğlu, Şişli), müsiki ve müzik aletleri(kemençe, ney, ud, keman, piyano), insanlar(Şinasi, Faiz, Macit)… Sadece Neriman değil, bu geçiş dönemini yaşamış her dönemdeki insan kimlik bunalımına düşmüştür. İnsanın elde edemedikleri ve daha fazlasına sahip olma isteği, elindekilerle yetinemesi, daha iyisini görünce elindekinin kötü gelmesi gibi nedenlerle insan içinde bulunduğu ortama yabancılaşır, memnuniyetsizlik ortaya çıkar. Peyami Safa Neriman için bir hikayeyi çözüm olarak vermiştir. Bu hikaye sayesinde Neriman gözünü açmış, elindekileri kaybetmekten kurtulmuştur. Ancak çoğu başka örnek  romanlarda kahramanların sonları kötü bitmiştir (örnek : Bihruz Bey/Araba Sevdası).

Romanda tüm bunların yanında dikkat çeken başka bir nokta da, yazarın dönemin diğer yazarlarından farklı olarak bir kadının seçme hakkı üzerinde durması. Yeni Türkiye yapısında bir genç kız daha özgürleşiyor Neriman’la birlikte. Doğu ve Batı arasında kendi çıkarımlarıyla hareket ediyor. Ancak bunun yanında kadının yönlendirilmesi gerektiği de vurgulanıyor. Yani bu romanda Neriman ailesi ve Şinasi tarafından fark ediliyor ve değiştirilmeye çalışılıyor sürekli. Hatta yaşadığı mahalle bile onun üzerinde baskıya sebep oluyor. Yazar buradan çıkarak kadın yönlendirilmezse yanlış seçimler yapabilir, yönlendirmek gerekir gibi bir mesaj aşılıyor okuyucuya.