Aymoli.com

Mançurya, Çin’in, bugün Kuzey  doğu Çin denilen bölgesinin eski adı. İ.S. I. yy.’da türk-moğol kökenli göçebeler Mançurya’ya geldiler ve yerleşik düzene geçtiler. XIII. yy.’ın başında Mançurya’ya iyice yerleşen Moğollar Pekin’de iktidarı ele geçirdiler, ancak daha sonra Ming dö­neminde etkinliklerini yitirdiler. XVI. yy.’ın sonunda tunguz kökenli bir göçebe lide­ri olan Nurhaçı, Mançurya’nın kuzey halk-lannı birleştirerek Mingler’e karşı savaşa girişti. 1644’te mançurya hanedanı bir sal­tanat kavgasından yararlanarak çin tahtı­nı ele geçirdi ve 1911’e kadar egemenli­ğini sürdürdü (Çingler hanedanı). Mançuryalılar Çin’de askeri bir aristokrasi oluş­turdular ve kimi geleneklerini kabul ettir­diler (saçların örülmesi gibi), Mançurya’ da kalanlarsa Çinliler’in göçüyle eridiler. Bunun sonucu olarak Mançurya ile Çin arasında uzun süreli bir birleşme gerçek­leşti. Ülke, Rusya ve Çin arasında birçok anlaşmaya konu oldu. 1689’da Nerçinsk antlaşması, Amur ırmağını Rusya-Mançur-ya sınırı olarak saptadı. 1860’ta, Çin, bir miktar toprağını, denizaşırı bir üs isteyen Rusya’ya bırakmak zorunda kaldı. Sınır, Vladivostok’un G.’inde denize ulaştı. 1895’ten başlayarak Mançurya, uluslara­rası siyasette önemli bir rol oynadı. Çin toprağı olmakla birlikte, Ruslar ile Japon-lar’ın Mançurya’da gözü vardı. 1896’da Rusya, Vladivostok’u, Transsibirya’ya bağ­lamak amacıyla, Mançurya’nın içinden geçecek bir demiryolu yapma hakkını el­de etti, demiryolunun yönetimi de*Rusya’ ya bırakıldı. 1897’de de Port-Arthur ve Da­iren (bugün Dalian) arazisinin kendisine verilmesini sağladı (bu ayrıcalığın Japon­ya’ya verilmesini büyük devletler iki yıl ön­ce reddetmişlerdi). 1905’te, Güney Man­çurya’da cerayan eden bir savaş sonun­da Japonya’nın Rusya’ya karşı kazandığı zafer, bu ülkenin, Portsmouth antlaşması ile fiilen Rusya’nın yerini almasını sağla­dı. Mançurya, gerçekte, rus ve japon ol­mak üzere iki etki alanına bölündü ve Çin’in bütünlüğünü savunan ABD dışın­daki büyük devletlerin onayıyla anlaşma­lar yapıldı (1907-1910).

1924’te, SSCB, Mançurya’daki bütün ayrıcalıklarından vazgeçtiğini resmen ilan etti ve meydanı Japonya’ya bıraktı. 1911′ deki Çin devrimi’nden sonra Japonya, he­men hemen bağımsız duruma gelmiş olan yöneticilerin ve iç güvenliği sağlayan eski haydut Cang Zuolin’in eline düşen bu ülkeyi kolaylıkla protektora durumuna ge­tirdi.

Bununla birlikte Japonlar, Çankayşek’ in ülkeyi birleştirmeye yönelik eylem ve Cang Zuolin’in oğlunun sürdürdüğü mü­cedeleyle karşılaştılar. 1931’de, Mukden (bugün Şınyang) yakınında Güney Man­çurya demiryoluna yapılan bir sabotaj, Ja-ponlar’ın savaşa girmeleri için yeterli bir bahane oldu; Japonlar Mançurya’ya as­ker çıkardılar ve bölgeyi işgal ettiler, cinli yöneticileri ülkeden attılar ve Milletler ce­miyeti tarafından kınanmalarına rağmen, kendilerine bağlı Mançukuo* devletini kurdular (1932). 1776’da geniş çapta baş­layan ve 1920’den sonra güneyde sistemli bir yerleşime dönüşen cinli göçünden sonra, bu kez önemli ölçüde bir japon ve koreli göçü başladı. 1945’te sovyet ordu­su Mançurya’ya girdi, Port-Arthur ve Dai­ren dışında ülkeyi Çin’e bıraktı. Bunun üzerine Çankayşek’in orduları Kuzey -doğu’nun başlıca merkezlerine yerleşti­ler. Fakat, komünistler, milliyetçilere karşı giriştikleri karşı saldırıyı Mançurya’dan başlattılar. 1948’de komünistlerin bu böl­gede elde ettikleri başarılar, kesin zaferin habercisi oldu. 1949’dan sonra Mançur­ya, Çin’in en önemli iktisadi yöresi duru­muna geldi,