Aymoli.com
York Hanedanı
İngiliz krallık hanedanı. İngiltere’de, 1154 – 1485 arasında hüküm süren Plantagenet hanedanının iki kolundan biridir. Lancaster hanedanıyla arasındaki taht mücadelesi Güller Savaşları’na yol açmış ve hanedanın üç üyesi (4. Edward, 5. Edward ve I3. Richard) İngiltere tahtına çıkmıştır.
Hanedanı, Kral 3. Edward’ın beşinci oğlu York 1. dükü Edmund (1341 – 1402) kurdu. York 2. dükü Edward’ın çocuğu olmadığından dük unvanı yeğeni Richard’a geçti. York hanedanının taht üzerinde hak iddiasında bulunan ilk üyesi York 3. dükü Richard oldu. Bu iddiasını 3. Edward’ın hayatta kalan ikinci oğlu Clarence dükü Lionel’in soyundan gelmesine dayandıran Richard, başlangıçta Lancaster hanedanından gelen Kral 6. Henry’ye sadakatle hizmet etti. Ama, 6. Henry’nin karısı Anjou’lu Margaret’in kötü yönetimi ve York yanlılarına yönelik muhalefeti karşısında silaha sarılmaya karar verdi ve parlamentoda bir konuşma yaparak tahtın kendi hakkı olduğunu öne sürdü. Lordlar Kamarası bu iddianın suç sayılamayacağını kabul etti ve bir uzlaşma önerdi; buna göre Henry ölünceye değin tahtta kalacak, daha sonra da onun yerini York dükü ve varisleri alacaktı. Richard’ın kabul ettiği, Henry’nin de onayladığı bu öneriyi Anjou’lu Margaret ve yandaşları reddettiler ve Wakefield’deki çarpışmada Richard’ı öldürdüler. Ama iki ay sonra Richard’ın oğlu Edward, Londra’ da 4. Edward (1461 – 1470; 1471 – 1483) adıyla kral ilan edildi ve Towton Çarpışması’nda Margaret’i yenilgiye uğrattı. 1478’de kardeşi Clarence’ı vatana ihanet suçuyla Londra Kulesi’nde idam ettiren Edward’ın ölümünden sonra yerine 5. Edward (Nisan- Haziran 1483) adıyla en büyük oğlu geçti. Edward’ın hükümdarlığı sırasında kral naibi sıfatıyla ülkeyi yöneten Gloucester dükü Richard çok geçmeden 3. Richard adıyla tahta çıktı. Edward’i ve kardeşi York dükü Richard’ı öldürttüğü sanılan 3. Richard, iki yıl sonra Bosworth Field’da Tudor hanedanından Richmond kontu Henry Tudor karşısında yenilgiye uğradı ve öldürüldü. 7. Henry adıyla tahta geçen Henry Tudor kısa bir süre sonra 4. Edward’ın en büyük kızıyla evlenerek York ve Lancaster hanedanları arasındaki Güller Savaşları’nı sona erdirdi.
